Bize göre bu özellik, Eti’lerde de mevcut olabilecek Kyklop makinelerinin varlığına işaret etmektedir.[40]
Eti’lerin kökenleri
Gerek Frigya kralı Pelops ve gerekse Eti kültürünün yaklaşık İÖ 1200-1100 dolaylarında, Mısır ve Etiyopya’yı hatırlatan ortak verileri, bunların Afrika kültürleri kaynaklı olduklarına kesin gözüyle bakmamızı sağlayacak belgeleri oluşturuyor. Kökenleriyse, hiç kuşkusuz Orta Asya’dan Uzak Doğu Endonezya-Japonya adalar grubuna kadar uzanan Kem-MU kültürüne dayanıyordu. Bu kültürün temsilcileri olan Tokar’ların, Büyük tufan sonrası vardıkları Etiyopya, İÖ 3. binde, Doğu Akdeniz ve Ege’deki göçlerin öncesinde yaşanan İÖ 4000-3500’deki Büyük tufanı, tarihsel açıdan oluşan belgeleriyle de destekleyici içeriktedir. Özellikle Homeros’un İliad (İlyada) ve Odysseia (Odise) ile Herodotos’un “Herodot Tarihi” adlı eserlerindeki “Libya ulusları” başlıklı bölümde anlatılanlar, tıpkı Pelops ve “Yüzü yanıklar ülkesi” Etiyopya hakkında, Antik Ege, Anadolu ve Yunan tanrılar pantheon’unun dayandığı kaynaksal kültürü açıkça işaret etmektedirler.[41]
Görsel hakkında daha belirgin bilgi edinmek üzere, A-B doğrultusunun üstünde kalan ve görülemeyen üçgen çatının tepe noktası, düz renkle yapılan ek içinde tamamlanmıştır. Tapınağın ön iki yanındaki sütunlardan yararlanarak, tapınağın iç kısmında, gölgede kalması nedeniyle tamamının görülemediği şeklinde, sanatçı tarafından doğru olarak betimlenen içteki sütunlar, daha net bilgi edinmek üzere yerlerinde tamamlandı. Bu çerçevedeki Teşup tapınağından ayrıntı: 1= Üçgen alınlıklı çatı (aetos); 2= Kral IV. Tuthaliya kabartmasında, tanrı Sarruma’nın sağ elinde tuttuğu Kem sembolü (sola doğru ok ve 2 numarayla işaretli); 3= Olasılıkla kanatları açık Keşiş akbaba (Nekhbet); 4= İkiz yılanlar; 5= Tanrı Teşup’un atribüsü yıldırım; 6= Tanrı Teşup. sakallı ve çatık kaşlı. Başının sağında, omzundan aşağıya inen ikiz yılanlar (siyah renkte) ?; 7= Teşup’un belinin alt seviyesinde, onu zirveye çıkaran dağ tasvirleri; 8= İon nizamındaki sütun başlıkları; 9= Kyklop’lara benzer tarzda inşa edilmiş sütun gövdeleri (tapınağın iç kısmında); 10= Tapınağın cephesindeki sütunlar. Bize göre, tanrı Teşup Kem sembolünü tapınak içinde ve başının üstünde tutarak onu korumakta, ona zarar vermeye çalışan Marduk gezegenine yıldırımlar yağdırmaktadır. Uyarlama. (Arş. Çiz.).
Tarihin başlangıcından beri bazı ayrıcalıklar dışında, insanların aralarında yaşadıkları sıkı bağlantılar, ya kan bağlarına ilişkin olarak akraba ve kardeşler arasında, ya da bir dost, arkadaş gibi tanıdıklar arasında gelişmiştir. Tanımadık kişilerle yaşanan ilişkiler ise, aynı günümüzde olduğu gibi olağan dışı olaylara bağlıdır. Bu bağlamda, Eti’lerle Mısırlılar arasındaki ilişkileri, kısaca gözden geçirmemizde yarar vardır.
Eti’lerin Mısır’la olan bilebildiğimiz ilk ilişkilerinin, İÖ 1450-1420 yıllarında II. Tudhaliya ile II. Amenofis (Amenhotep-Akheperure. İÖ 1427-1392)[42] arasının diplomatik bir evlilikle ve olumlu bir şekilde başladığı görülür. Daha sonra bozulan ilişkiler, I. Şuppiluliuma (İÖ 1380-1337) ile III. Amenofis (Amenhotep-Nebmaatre. İÖ 1417-1379) döneminde devam ediyor.
Mısır’da bir Hayat Ağacı tasviri. Ortada direk şeklindeki betimin üzerinde, altta yer alan volütler İon nizamındaki gibi dışa, gök çizgisine destek olan üstteki volütler ise içe doğru kıvrık. Abaküs (Tamu-Ölüler diyarı) üzerinde, ölümsüz Güneş kursu var. Bunun üzerinde yer alan ölümsüzler katına, tanrıça ve tanrı figürleriyle tanrılaştırılmış hayvan motiflerine yer verilmiş.
The Tree of Life: (altreligion.about.com/Library/weekly/aa102902a.htm-35k).
İÖ 1350 yılında, IV Amenofis (Amenhotep-Akhenaten. İÖ 1350-1334), I. Şuppiluliuma’ya armağanlar göndererek olumlu ilişkilerin devamını sağlamıştır. İÖ 1325’te, Mısır firavunu Tutankhamon’un (Tutankhamun-Nebkheperure. İÖ 1347-1338) dul eşi Ankhesenamon (Ankhespaaton - Ankhesenpaam) Şuppiluliuma’ya, oğullarından birini kendine eş olarak istediği mektuba göre, bu dönemdeki ilişkilerin, olumlu yönde olmak üzere en yüksek seviyeye ulaşmış olduğunu görüyoruz. Daha sonraları, Eti Mısır ilişkileri bozulmaya yüz tutmuş. Kardeş halklar arasında oluşan çeşitli anlaşmazlıklar sonucunda, İÖ 1274’te patlak veren Kadeş savaşında, Mısırlılar bozgundan zorlukla kurtulmuşlar. Bu sırada Eti’lerin, savaşın ardından tekrar vasalığı kabul eden Amurru’lara karşı Şam’a kadar indiklerini görüyoruz. Savaşla ilgili barış antlaşması İÖ 1269 tarihini taşıyor. Yaklaşık olarak İÖ 1256 yılında Hattuşili (İÖ 1315-1282), büyük kızını II. Ramses’e (Ramesses. İÖ 1290-1224), Mısır sarayının baş kadını ve eşi olarak vermiştir. Kraliçe, Mısır’da “Maatnefrure-Maat-hor-neferure” adını almıştı. İÖ 1250-1220 arasında, IV. Tudhaliya (İÖ 1250-1220) Mısır, Babil ve Asur’lularla iyi ilişkiler kurmuştur. Bu ilişkiler o kadar gelişmişti ki, ülkede ortaya çıkan kuraklık ve açlık sonunda, Mısır firavunu Merneptah (İÖ 1234-1214), kardeş halk Eti’lere, gemiler yükü tahıl göndererek yardımda bulunmuştu.
Lapita kültürünün saptandığı Ethi adasının Pasifik’teki yeri.
Diğer tarafta, Eti’lerin kuzeyde Kafkasya’dan Anadolu’ya girdikleri savı, onların kuzey ülkeleriyle neredeyse yok denecek kadar az olan ilişkileri nedeniyle, kabul edilebilecek bir iddia olmaktan çok uzaktır. Gerek pişmiş topraktan tablet ve figürinler, gerekse keramik, heykel ve kabartma eserlerdeki benzerlik, hatta eserlerin yaratımının altında yatan inanç, sanat anlayışı ve felsefe birliği, onların Mısır ve oradan Uzak Doğu’yla olan kaynaksal beraberliklerini yadsıma, ya da bu konudaki tartışmalara son verecek boyutlardadır.
a= Ethi adasının güneydoğu burnunda saptadığımız, büyük olasılıkla Antik kalıntılara işaret edebilecek yapıların genel planı (ölçeksiz plan). Boğazkale’nin planıyla karşılaştırınız: 1. Olasılıkla sur kalıntıları; 2. Sur içinde, duvarları takip eden yollar; 3. Kent kapısı; 4. Kapıdan kent içine ulaşan yol; 5. Kent kalıntılarının bulunduğu alan; 6. Kıyı boyunca uzanıp, güney burnunda kıyıyı takip ederek güneye dönen sur kalıntıları; 7. Sur içindeki alanda, yer yer yapılaşmanın devam ettiği bölgeler. b= Adanın hava fotoğrafı.
a. Ölçeksiz. (Arş. Pln.).
Eti’ler kendilerini Neşa’lılar,[43] kullandıkları dillerini de Kaniş[44] (Neşa-Nesili-Nesçe) olarak adlandırmışlardı. Kültepe’ye (Kaniş) verilen bu adın, Eti’lerin atalarının Uzak Doğu’da, tarımın ilk yapıldığı topraklardan, yani Erg-Enek-On’dan gelmelerine karşı atıfta bulunmak amacıyla verildiği anlaşılıyor. Bu nedenle bu ismin, onların geçmişlerini, yani kökenlerini ifade ettiği ortadadır. Kendi payımıza, Eti’lerin Tevrat’ta geçen “Het>h” ve “Hitti>m” isimleriyle, günümüzde hâlâ süregelen “Aith= Eth” adlarından yola çıkarak, araştırmalarımızı bu kapsamda ele aldık.[45]
Uzak Doğu adalarına hakim Lapita kültüründen, etek giymiş bir figürine ait ayak kısmı. Etekte, Bahar ekinoksunda, doğada hora tepen kadınlar tasvir edilmiş. Yazılıkaya Kılıç tanrıları figürlerinin yan yana yürüyüşleriyle, ayaklarındaki çarıklar arasındaki benzerlikleri karşılaştırınız. Eti’lerdeki figürlerden farklı olarak, İÖ 1600-500 arasındaki bu eserde, figürlerin cepheden tasvir edildikleri görülüyor. (mathildasanthropologyblog.files.wordpress.com...).
Eti’lerin geldikleri Uzak Doğu’daki adalardan pek çoğunun ismi değiştirilmiş. Bunlardan biri de, Mercan denizinin (Coral sea) içinde yer alan Yeni Kaledonya (New Caledonia) adasının kuzey doğusundan güney doğuya doğru uzanan çizgi üzerindeki Loyauté (Loyalty) adalar grubunda, günümüzdeki değiştirilmiş adı “Maré” olan “Ethi”, yani Antik dönemdeki adı, büyük olasılıkla Aith= Yanık” olabilecek adadır.[46] Dolayısıyla, Eti’lerin asıl adı, günümüzdeki ifadesiyle Yanıklar’dır. Adanın tamamı, düz bir ova görünümünde ve tusunami dalgalarına açıktır. Kuzeydoğu yakınındaki Tanna adasında ünlü Yasur volkanı (Tepegöz) bulunuyor. Grupta en kuzeydeki ada Ouvéa, bunun güneyindeki ise Lifou adasıdır. Adalarda son dönemlerde gerçekleştirilen arkeolojik araştırmalar, kaya sığınaklarındaki bazı kazılarda sonuçlarını vermiş. Saptanan belgeler, kalıntıların en eski insanlara ait olduklarını gösteriyor (Chou Adamı-Homo erectus pekinensis ?).
A= Ethi adasının sakinlerinden, Lapitalı (Eth) bir kadın tümlemesi; b= Kabartma Eth geyiği betimli mühür ve üzeri delikli, olasılıkla flüt, ya da kaval olabilecek bir enstrüman: c= Anadolu, Yunanistan ve Roma’da Geç Helenistik ve Erken Roma dönemlerinde rastladığımız Terra Scillata (Sgillata) taklidinde boyanmış, İÖ 2000-500’e ait kulpsuz bardak; d= Terra Scillata tekniğinde boyalı bir at figürini; e= Bronzdan yapılmış ok ucu.
a-e.(mathildasanthropologyblog.files.wordpress.com...).
Akdeniz bölgesinde, Roma çağına kadar süregelen Terra Scillata taklidi, kırmızı astar boyaya daldırma tekniğiyle yapılmış bir Lapita mutfak kabı. Kullanılmamış olması, olasılıkla bir mezar hediyesi olduğunu gösteriyor. En geç İÖ 2000-500.
(www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpg).
Kaynaksal adı Ethi olan adanın kuzeydoğusuna bakan güneydeki ikinci burnunda, hava fotoğrafında plan arzeden, içeriğini bilemediğimiz bir takım kalıntılar saptadık. Bunların gerçekten Antik bir dokuya sahip olup olmadığının araştırılması gerektiği kanısındayız.[47] Endonezya adalar grubuyla birlikte “Lapita”[48] olarak bilinen kültüre ait eserler, İÖ 1600-500 arasına tarihlenmiş. Adada günümüzde de çok yoğun ve olağanüstü hüner gösteren taş işçiliği, bizlere ister istemez, Eti’lerin taş işçiliğinde gösterdikleri olağanüstü başarılı çalışmaları hatırlatmaktadır.[49]
Moreton (Heath-Heth ?) adası (sarı kare içinde) ve ikinci bir Torquay kenti.
(upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7b/A...).
Eti’lerin kökenleri hakkındaki İkinci saptamamızın, yine Avustralya’nın doğusundaki bir adaya rastlaması, bir rastlantı olmamalıdır. Heath adasının adı, günümüzde Moreton adası olarak değiştirilmiş. Tevrat’taki “Heth” adı hatırlanacak olunursa, bu ismin İÖ 3. binden bu yana “Heath”a dönüşmüş, ya da asıl adının, Tokara “A” ve Mezoamerikan kültürleri dil kuramlarına uygun biçimdeki “Heath” şeklinde yazılmış olması, pek uzak bir olasılık olmasa gerektir. İlgi çekici biçimde, biraz kuzeydeki Fraser adasının kuzeybatı kıyısında Torquay kenti yer alıyor. Yukarıdaki haritada da görüleceği üzere, Heath adasının Yeni Kaledonya adalarıyla, Lapita kültürünün merkezi sayılan Ethi adasına olan yakınlığı, Eti’lerin burada da yaşamış olabilecekleri nedeniyle son derece dikkat çekicidir.
Keri Hulme imzalı bir yazıda, İngiltere’de Çalılık tümülüsünün batı ucunda bulunan, baklava (eşkenar dörtgen, elmas) biçimindeki bir altın eserden bahsediliyor. Eser, 1808 yılında Richard Colt Hoare ve William Cunnington tarafından ele geçirilmiş. Devizes’te, Wiltshire Heritage Museum’da sergileniyor. Eserin barbaza’sının,[50] olasılıkla ahşap bir parçaya bronz perçinle tutturulduğu saptanmış. Yazar, Uzak Doğu’da mezar hediyesi olarak bulunmuş bir Lapita çömleğinin üzerindeki baklava dilimli motiflerin, Stonehenge’de ele geçen bu altın eserlerle aynı şekilde olduğunu söylüyor haklı olarak. Eserler, Lapita kültürüyle aynı evreye, yani yaklaşık olarak İÖ 2000’e tarihlenmiş. Yine İngiltere’de, Edward Cunnington’un Maiden kalesi civarındaki Dorchester alanında, Clandon tümülüsünden ele geçirilen altın piramit modeli eser de aynı Stonehenge’dekinin bir benzeri. Ancak yazıda, Batılı bilim adamlarının her zaman yaptıkları gibi, Lapita kültürünün batıdan doğuya uzandığı iddia ediliyor. Batılılar bu ve benzeri iddialarında ısrar ederlerken, İngiltere’de mevcut olmayan piramitleri, Stonehenge’lilerin nereden görüp, bunların taklit modellerini oluşturduklarına değinmiyorlar bile. Biraz ters de olsa: “Yoksa, ilk önce İÖ 3. binde altından yapılmış maketlerini İngiltere’de oluşturdular da, daha sonra mı Asya’da X’ian’ın güneyine gelip İÖ 5. binin ilk yarısında Büyük Beyaz Piramit’i inşa ettiler?” sorusu geliyor insanın aklına ister istemez. Diğer tarafta, Tarım havzasındaki Nuh ve eşi Fuxi ile, Sümer tanrısı Marduk’un ellerindeki cetvel, pergel, açı ölçer, gönye ve kompas gibi uygulamalı matematiğe ait aletleri gördükten sonra, Bu modellerin, Çin’deki Büyük Beyaz Piramit’in (İÖ 4000-3500)[51] ölçekli olarak küçültülmüş kopyaları olup olmadığı konusunda kuşku duymamak elde değildir.[52]
a-c= Lapita sanatında da görülen, kayaların üzerine hak edilerek yapılmış, iç içe daire ya da spirallerden oluşmuş yanardağ (volkan) tasvirleriyle, bir dibek; d= İngiltere’de, Stonehenge yakınında Çalılık tümülüsünden bir altın piramit modeli (Bush barrow gold) ve barbazan’ı; e= Lapita sanatından, mezar hediyesi bir çömlek. Üzerinde, boyun kısmında ardıllı ok ucu, ağız ve gövde kısmındaki paralel çizgiler arasında, birbirlerine bitişik vaziyette, yinelenerek betimlenmiş baklava dilimleriyle (piramit betimleri) süslü bir mezar kabı. Üzerindeki piramit motiflerinde dört sıra çizgi var. Bu sayının, Stonehenge ve Clandon altın piramit modelleriyle olan uygunluğu dikkat çekicidir; f= Yine İngiltere’de, Maiden kalesi civarından Clandon tümülüsünden ele geçen, altından yapılmış diğer bir piramit modeli. Bronz üzeri altın işlemeli parçayla birinin üzeri, paralel yatay çizgiler arası piramidal desenli, pişmiş topraktan iki çömlek.
Oysa, bu dönemlerdeki Uzak Doğu kültürleriyle Batı Avrupa kültürlerini karşılaştıracak olursak şunları saptamamız mümkündür: 1. Antik kaplarda, pişmiş toprak malzemelerden bildiğimiz önemli ticaret mallarından Terra Scillata,[53] ya da taklidi olan örnekleri, İÖ 5000-4100’lerden başlayarak Kuzey Kore civarındaki Dawenkou ve İç Moğolistan’daki Yangshao kültüründe görürken, daha gelişmiş olsa da, aynı malzemeyi Anadolu, Yunanistan ve İtalya’da, Geç Helenistik (İÖ 150-30), Erken Roma (İÖ 30-395) dönemlerinde görebiliyoruz; 2. İÖ 2000’lerde Ege ve Akdeniz’de gördüğümüz ve zamanın önemli ticaret metaı olan şarap, sıvı yağ vb. ürünleri taşıyan amphoraların ilk örneklerini, İÖ 5000-4000 (3500) tarihlerinde İç Moğolistan’da Neolitik sonu Kalkolitik başlarına tarihlenen Yangshao kültüründe saptayabiliyoruz; 3. Yine Dawenkou kültüründe tespit ettiğimiz, İÖ 4200-2600 arasına tarihlenen Terra Scillata taklidi, gaga ağızlı, omuzdan kulplu, ördek tipli, üç ayaklı testi biçimini, Troia’da olduğu kadar Eti Eski Krallık döneminde, İÖ 1600-1500’lerde görmekteyiz.
a= İÖ 5000-4000’deki Yangshao Neolitik kültürüne ait bir amphora. Karın üzerindeki halka kulplar, yüksekçe bir yere asıldığını ve içindeki sıvının, kolayca devrilip akıtıldığına işaret ediyor. Üzerinde, kuşkusuz daldırma tekniğiyle yapılmış Terra Scillata taklidi boya izleri hâlâ görülebiliyor. Bize göre eser, Büyük tufan öncesine ait olmalıdır. Benzer Amphoraları, İÖ 3. bin Ege Göçleri’nin ardından, ancak İÖ 2000’lerden sonra Akdeniz’de görebiliyoruz; b= Kios’tan yaklaşık İÖ 400’lere ait bir Yunan amphorası. a.http://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culture. b.(www.whoi.edu/.../chios_amphora_56846_56920.jpg).
Bu çerçevede, saptanan tarihleri karşılaştırdığımızda, Uzak Doğu sanatındaki Terra Scillata tekniği, Ön Asya, Anadolu ve Yunanistan’dan 3950 yıl daha öncedir; amphora üretiminde yapılacak karşılaştırmada, Uzak Doğu’nun 1500 yıl daha erken; hiç kuşku yok ki Uzak Doğu’da, günümüzde Lapita kültürü denen kültürün en belli başlı yaratıcı ve sahiplerinden iken, büyük olasılıkla tektonik nedenlerle, adalarını basan tusunamiden dolayı yurtlarını bırakıp önce Etiyopya daha sonra da Mısır yoluyla Anadolu’ya varan ve Tokar’ların bir kolu olan Eti’ler bile,[54] en az bin yıllık bir gecikme göstermektedirler. Bu tarih, onların ana yurtlarından çıktıktan nice sonra, Anadolu’da buldukları topraklarda yineledikleri gecikmeli kültürlerinin dayandığı, oldukça uzun bir süreci kapsayan göçlerine de işaret etmektedir. Uzak Doğu’daki yüksek kültürün Anadolu’ya vardığı en erken tarihi, üç yüz elli yıllık bir gecikmeyle Troia’da saptayabiliyoruz.[55]
Önemli bir Hitit merkezi olan Alacahöyük’ün, Bronz çağı Tokar kültürünün Anadolu’daki temsilcisi olduğu kuşkusuz olan, Hasan dağı yamaçlarındaki Tokarız köyü (yeni adı Dikmen) ile bir bağlantısı yoktur diyebilmek oldukça zordur. Hasan dağına doğru ilerleyen göç yolunun diğer bir kanıtı, Güneydoğu Anadolu bölgesinin Orta Fırat bölümünde, Adıyaman İli, Kâhta İlçesi’ne bağlı Akıncılar Bucağı’nın eski ismi olan “Tokarız= Tokar’lıyız” Köyü’dür. Her iki yerleşim eskiden “Yukarı Tokarız” ve “Aşağı Tokarız” olarak anılıyordu. Bu yerleşimlerin altında, ya da yakınlarında yapılacak araştırmalarda, Tokar Türklerine ait Bronz Çağ yerleşimlerine rastlanabileceğine kesin gözüyle bakılabilir.
a= Çin’de, Dawenkou kültüründen, İÖ 4100-2600 arasına tarihlenen, kulplu, üç ayaklı ve gaga ağızlı bir testi; b= Eti Eski Krallık dönemine (İÖ 1600-1500) ait gaga ağızlı testi; c= Troia’dan diğer bir gaga ağızlı testi (İÖ 2250-2200).
a. (http://en.wikipedia.org/wiki/Dawenkou_culture). b. (arttattler.com/.../115.-Spouted-Vessel.jpg).
c. (www.turkleronline.com/.../49testib.jpg).
Eti’lerin Mısırlılarla akraba oldukları ortadadır. Tıpkı, İÖ 2000’de Etiyopya, Mısır, Mezopotamya ve Kafkaslar yoluyla tekrar ana yurtları olan Kem’e dönen Tokar’larla, Çin’de Choukoutien’den (Zhoukoudian) İÖ 1000 dolaylarında çıkıp Kem’e varan Chou Türklerinin, birbirlerine kız alıp vererek, akrabalık ilişkilerini tekrar kurmalarında olduğu gibi. Zaten, benzer ilişkileri Eti’ler de Mısırlılarla yaşamışlardır. Eti’lerin, Tokar Türklerinin Anadolu, Kafkaslar ve Hazar denizinin kuzeyinden Kem’e geçişleri sırasında, Anadolu topraklarında kalan Tokar boylarından biri oldukları, onların Mısırla olan bağlantılarını en iyi biçimde açıklayıcı belgeyi oluşturmaktadır.[56] Diğer yanda, Anadolu İon, Yunan ve Roma kültürlerinde unguentarium (gözyaşı şişesi-koku şişesi) olarak bilinen, pişmiş toprak ve camdan yapılmış sıvı kap şişelerinin, yaklaşık İÖ 4. yüzyıldan başlayarak ortaya çıktığı sanılmaktaydı. Oysa, Mısır’daki bir tasvirde, tanrı Djehuti’nin (Thoth) bir Thoth-Aah tasvirinde, yazıcı tanrının dizlerinin önünde betimlenmiş unguentarium’un, tanrının, elindeki kamışı içine daldırarak yazmakta kullandığı bir tür mürekkep taşıdığı, dolayısıyla bu kap türünün, bildiğimiz tarihlerden çok daha öncelere dayandığı anlaşılmaktadır.[57]
Sonuç olarak, Gazi Mustafa Kemal tarafından ortaya konan “Eti (= Aith= Yanıklar)” adı, tıpkı “Yunan” adı gibi Türkler tarafından uydurulmuş bir isim değildir. İsmin kökeninin, tufan sonrası Nuh ve yazıcısı Djehuti’nin karaya çıktığı “Eth>i-opia”nın ilk hecesinden oluştuğu ve “Yüzü Yanıklar” anlamına geldiği açıkça ortadadır.[58]
UZAK DOĞU’DA, İNSANIN KÖKENİNDEN GÜNÜMÜZE UZANAN TARİHSEL TABLO:
Uzak Doğu’da, kökenden günümüze insan ve yarattığı kültürlerin tarihsel açılımı:[59] A= Çekik gözlü, siyahi Homo erectus (Chou Adamı); B= Beyaz tenli, renkli gözleri çekik olmayan, Tokar Türklerinin atası olabilecek Ainu’lar;[60] C= Ainu’lar ve Homo erectus’un nesli olan siyahilerin birlikteliklerinden doğmuş Aith’ler (Eth’ler, Yanıklar); D= Ainu genlerinin bazen hakim kıldığı, renkli gözlü Aith’ler; E= Uzak Doğu’daki Buzul dönemlerinde, milyonlarca yıl soğukta bembeyaz buzullara kısık gözlerle bakan Homo erectus’un çekik gözleri, olasılıkla Afrika’nın bol güneşli havasına varınca, Kalkolitik dönemden başlayarak normale dönmeye başlamış olmalıdır. Aynı fiziksel değişim, Afrika ve Akdeniz bölgesine ulaşan diğer çekik gözlü halklar (örneğin Antik Mısırlılar, Sümer ve Asur’lar, Aith’ler Anadolu halkları ve Yunanlılar) için de geçerlidir. Bu değişimler, Demir Çağı sonlarında tamamlanmış olabilir;[61] F= Olasılıkla, Ainu ve Aith genlerinden türemiş Yunnanlı Çinliler. Tüm bu genleri potasında oluşturan Khem-MU kültürünün temsilcisi Tokar’lar, Büyük tufan (İÖ 4000-3500) sırasında Nuh vasıtasıyla Afrika, Mezopotamya, Anadolu ve Avrupa’ya; Büyük tufan sonrasında, Endonezya ve civar adalarda yaşayan halkların, Platon’un “Kritias” adlı eserinde adı Mestor (= “Mest” kökünden Mestizo: melez, kırma, iki ayrı ırktan gelen insanların bulunduğu yer) olarak geçen Güney Amerika kıtasına olan göçleriyle birlikte de, bu kıtaya yayılmıştır.[62]
1= Alt paleolitikte, Zhoukoudian’da (Choukoutien) Homo erectus (Chou Adamı) fosillerinin bulunduğu mağara ve çevresinde ele geçen, bir tepe oluşturacak şekilde çok miktardaki bademsi (amygdaloide) aletler yanında, etlerin ateşte pişirildiğine işaret eden yanmış hayvan kemikleri, şimdiye kadar bildiğimiz en eski insana ait kültüre işaret etmektedir.[63] Tabloda, siyahi ve çekik gözlü Homo erectusla, aynı döneme ait beyaz tenli, sarışın, kızıl, ya da kumral saçlı ve gözleri renkli olan Ainu’ları görüyoruz; 2= Bu insanların bir kısmı, büyük olasılıkla bölgenin tektonik yapısı, Buzul çağlarında çekilen besin sıkıntısı ve aşırı soğuklar nedeniyle, Orta paleolitik dönemlerden başlayarak Afrika ve Avrupa’ya göç etmişlerdi; 3= Uzak Doğu’da, siyahilerle beyaz Ainu’ların birleşmesinden, Güney Doğu Asya, Endonezya ve civar adalarda yaşayan Aith’lerin (Eth’ler= Ethi’ler= Yanıklar. Lapita kültürü), Üst paleolitik dönemde Lapita’nın alt kültürünü oluşturmak üzere civar bölge ve adalara dağıldıkları anlaşılıyor; 4= Mezolitik dönemde, siyah, beyaz ve yanık tenlilerle birlikte, aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi, yanık tenli olup Ainu genlerinin ağır bastığı bazı insanlarda, gözlerin renkli olduğunu görmekteyiz; 5, 6= Neolitik Çağ’da, İÖ 6. binden başlayarak ortaya çıkan Uzak Doğu’nun Hongshan, Zhaobaogou, Shandong, Yangshao, Dawenkou ve Liangzhu Neolitik-Kalkolitik kültürleri, Afrika’da İÖ 4. bin Mısır ve İÖ 3. bin Ege göçleri öncesinin en büyük kültürü olan Khem-MU kültürü (İÖ 6.– 5. bin), Ege ve Akdeniz kültürlerinin alt yapısını oluşturmuştur. Bu kültürden doğan Tokar (Tochar) ve Lapita (Lapith) kültürlerini, Pasifik’teki Endonezya adaları; Afrika’da Etiyopya (Aithiopia), Nübye (Nubia), Mısır (Aigyptos); Mezopotamya, Anadolu, İran, Orta Asya’da Tarım havzasındaki Tokar II kültürü ile Hindistan’ın kuzeyinde Kuş (Kush) kültürleri olarak saptayabiliyoruz.[64] Yine bu dönemde, Si Kiang nehrinin kuzeyindeki Hoang- Ho (Pyrphlegeton) nehriyle, güneydeki Si Kiang (Styks) nehirleri arasında kalan Erg-enek-on’da, burada önceden yerleşik olan Neolitik ve Kalkolitik kültürlerin ardından, diğer tüm kültürler öncesi Tokar Türklerini görmekteyiz (Tokar I kültürü). Si Kiang’ın güneyinde ise, Yunnan platosunda, yukarıdaki Neolitik-Kalkolitik kültürlerin topraklarında (denize sığ ve verimli Çin ovasını da içerir. Burası, Büyük tufanda, tusunami dalgalarının ana karanın içlerine kadar girmesine neden olan alandır) gözü olan Yunnan’lı Çinliler yaşıyorlardı.[65] Erg-Enek-On’luların hazır kültürlerine konan Yunnan’lıların bu niyetleri, Büyük tufan sonrasında sel sularında yok olup giderek insan sayısı neredeyse yok denecek kadar azalan Erg-enek-on’a saldırmaları ve ele geçirmeleriyle ortaya çıkmıştır. Bu niyetleri ortaya dökülmeden, yani Büyük tufan öncesinde, Yunnan’lıların bir kısmının Nuh’la beraber Afrika’ya çıktığını, Yunanistan’da kurdukları Atina kentinden ve Antik Anadolu halklarının onları Yunanlı olarak adlandırmalarından anlıyoruz;[66] 7= Demiri, tıpkı bakır ve bronzun keşfinde olduğu gibi Tarım havzasına varan Tokar Türklerinin keşfettiklerini, İÖ 1766-366 yılları arasında, Çinlilerin Türkleri “ferocious slaves= vahşetin köleleri”[67] olarak adlandırmalarıyla, “ferrous= demirli” kelimeleri arasındaki sıkı benzerlikten anlamak mümkündür. Bunun yanında, Moğol hükümdarı Cengiz (Dengiz) Han’ın [1162-1227 (Temuçin= Demir işleyen), Moğolca: Чингис Хаан] şeklindeki anlamı da, ayrıca gözlerden kaçmamaktadır. Büyük tufandan iki bin yıl sonra, İÖ 2000’lerde Tarım havzasındaki ana vatanlarına tekrar dönen Tokar’ların, burasının çöle dönüştüğünü görmeleri üzerine, bir bölümünün Anadolu (Dor’lar ve Urartu’lar. Erken Demir Çağı göçleri), diğer bir kısmının ise Hazar denizinin güneyine (Med’ler ve Pers’ler) ve Karadeniz’in kuzeyinden Yunanistan’a inmeleri (Dor’lar), demirin Asya’daki Tokar’lar tarafından keşfedilmiş olmasından başka bir şeye işaret etmemektedir. Volkanik patlamalar sırasında, arazideki çukurlarda doğal olarak birikip, aktığı oyuğun biçimini alan demir filizini ilk keşfeden Homo erectus’un da Asya’lı olması, yüz binlerce yıl süren görsel tecrübeye dayalı buluşun, Asya’ya ait olduğunun en açık belgesini oluşturmaktadır. Bu kültürler demir üretimine, İÖ 4. binde keşfettikleri bakır ve bronz yapım ve işlemeciliğinde, oldukça uzun bir sürecin (yaklaşık 2000 yıl) ardından geçirdikleri deneyimlerin sonucunda ulaşmışlardı. (Arş. Tab.).
Etrüsk Dilinde “Aith” ve “Eth” Adlarının Varlığı ve sonuç/III
Hollanda Leiden Üniversitesi’nde prof. dr. R. S. P. Beekes ve dr. L. B. Van der Meer’in yanında Etrüsk dili üzerinde çalışmalar yapmış Jackie Sixx, bir yazısında şöyle diyor: “Bu araştırma, Etrüsk gramerinin şimdilik ne kadar bilindiği üzerine, yeni bir gözlemdir. Burada, kaynak bilgileri edindiğim ve her ikisinin de öğrencisi olduğum, Hollanda Leiden Üniversitesi’nden, prof. dr. R. S. P. Beekes ve dr. L. B. Van der Meer’e şükranlarımı sunmak isterim. Etrüsk grameri üzerine olan bu araştırma, aslında R. S. P Beekes ve L. B. Van der Meer’in ‘De Etrusken Spreken, Cotinho, Muiderberg 1991’ adlı Almanca eserinin 7. bölümünden tercüme edilmiştir.
Giriş
Etrüsk dili üzerindeki pek çok görüş, halen kesinlik kazanmamıştır. Yalnız Antik yerleşim yerleri değil, fakat özellikle Etrüsk bilimi üzerindeki en son tartışmalar da buna işaret etmektedir. Etrüsk dili üzerine en geniş kapsamlı ve en eski eser, A. J. Pfiffig’in ‘die Etruskische Sprache, Graz 1969’ tarihli kitabıyla, daha kısa içerikli olan ’H. Rix, La scrittura e la lingua, 1985’ tarihli araştırmalarıdır. Pfiffig’in öne sürdüğü bilgiler çok sağlıklı olmayıp, büyük oranda tartışma götürmektedir: ‘M. Cristofani, Gli Etruschi, una nuova immagine, s.210-238’ . Beekes ve van der Meer, Etrüsk dili ve yorumu üzerine çok daha güvenli ve bilimsel olan Rix’e öncelik vererek çalışmalarını buna göre yürütmüşlerdir. Beekes ve Rix, bu dilin ses erimi sistemi dışında, pek çok konuda aynı fikirdedirler”.[68]
Beekes ve Meer’in Etrüsk dili üzerinde mercek altına aldığı bölümlerdeki “aithi” ve “ethi” isimlerini kapsayan örneklerden ilgi çekici olanlar şöyle:
Bize göre, Polenezya adalarıyla Rapa Nui adasından, geleneksel tören kıyafetleriyle iki Aith (Eth) ?[70]
a. (farm1.static.flickr.com/122/268920244_5f3efce...). b. (farm1.static.flickr.com/50/154407043_2cc7fca0...).
…
The locative ending was -i; together with -a, this became -ai>-ei>-e. -thi and -t(e) were postpositions, which could be added after the ending -i, hence - aithi >-ethi…”.
Çoğul (The Plural)
The plural was formed by adding -r to the stem: ais (god), ais-e-r (gods). After this -r came the same endings as in the singular. Thereby, before the genitive -s, an -a appears (probably belonging to the -r, so -r<-ra). Another suffix, pointing out the plural, probably a collective form, was -chva, also known as -cva or -va/-ua: f.e. marunuchva "college of maru's".
R. S. P. Beekes ve L. B. Van der Meer’in Etrüsk dilinden saptayabildiğimiz yukarıdaki dil kuramlarına göre, ismin çoğul hali doğrultusunda: “Aith>i= Aith’de”anlamına geliyor. İsmin kökü ise “Aith”tir. Eti’ler diyebilmemiz için ise, ismin köküne -e-r (er) eklememiz, yani “Aith>er” dememizin gerektiği anlaşılıyor. Diğer tarafta “Ethi” dendiğinde de, aynı “Aith>i” isminin “de” halinde olduğu gibi, “Eth’de” anlamına gelen isme Eti’ler>lar çoğul anlamını yükleyebilmemiz için, ismin sonuna yine -e-r (er) eklememiz, yani “Eth>er” dememiz gerektiğini anlıyoruz.[71]
Kendi payımıza, hiç de beklemediğimiz ayrı bir konuda bulduk kendimizi. Dilbilimciler tarafından ayrı bir araştırma gerektiren konunun bizi ilgilendiren bölümü, “Aith” ve “Eth” adlarının, ucu Etrüsklere kadar uzanan geleneksel ve kökene dayalı bir isim olduğunun ortaya çıkmasıdır.
Nedenini bilmeden, aramızda bir sıcaklık ve ezelden gelen dostluk bağlarımız olan Japonların, topraklarının güney ucunda kalan Tokara ve Amami adalarının isimlerini değiştirmemiş olmaları, bilimsel açıdan gelecekte ortaya çıkarılabilecek yeni ve somut belgeler için sağlam birer dayanak oluşturacağa benziyor. En az Asya, Afrika halkları ve Türkler kadar gelenek ve tarihlerine bağlı Japonlar, bu örnek davranışlarıyla eşsiz bir övgüyü hak etmektedirler. Diğer tarafta, Uzak Doğu adalarıyla birlikte, “Aithi= Ethi= Eti” adlarının “Hitit” olarak değiştirilmesindeki asıl amaç, açıkça ortada değil mi?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder